1. Allahü teâlânýn zâtýna âit sýfatlarýndan. Varlýðýnýn evveli, baþlangýcý olmayan.
Biliniz ki, Allahü teâlâ kadîm olan zâtý ile vardýr. O'ndan baþka her þey, O'nun var etmesi ile var olmuþ, O'nun yaratmasý ile yokluktan varlýða gelmiþtir. O, sonsuz olarak var idi. Kadîmdir, ezelîdir. Yâni hep var idi. Varlýðýndan evvel yokluk olamaz. O'ndan baþka her þey yok idi. Bunlarýn hepsini, O, sonradan yarattý. Kadîm ve ezeli olan, bâkî ve ebedî (sonsuz) olur. Hâdis ve mahlûk olan (sonradan yaratýlan), fânî ve geçici olur, yâni yok olur. Allahü teâlâ birdir. Varlýðý lâzým olan, yalnýz O'dur. Ýbâdete hakký olan da, yalnýz O'dur. O'ndan baþka her þeyin var olmasýna lüzum yoktur. Olsalar da olur, olmasalar da. O'ndan baþka hiçbir þey, ibâdet olunmaða lâyýk deðildir. (Ýmâm-ý Rabbânî)
Allahü teâlânýn kâmil, noksan olmayan sýfatlarý vardýr. Bunlar, hayât (diri olmak), ilim (bilmek), sem' (iþitmek), basar (görmek), kudret (gücü yetmek), irâde (istemek), kelâm (söylemek) ve tekvîn (yaratmak)'dir. Bu sekiz sýfata, sýfât-ý sübûtiyye denir. Bu sýfatlarý da kadîmdir. Yâni sonradan olma deðildir. Kendinden ayrý olarak, ayrýca vardýr. (Mevlânâ Hâlid-i Baðdâdî)
2. Zaman bakýmýndan eski olan þey.
Kadîm, kýdemi üzre terk olunur yâni; Ýslâm esaslarýna uygun olarak öteden beri mevcûd olan þey, aksine delîl olmadýkça eski þekli üzere býrakýlýr. Zarar kadîm olmaz, yâni zarar olan þeye kadîm olduðuna dâir karar verilip de bulunduðu hâl üzere býrakýlamaz. (Ali Haydar Efendi)
|
